System Bethesda

Dawniej oceniano cytologię szyjki macicy w pięciostopniowej skali wg Papanicolaou. Jest ona jednak niewystarczająca, gdyż nie przekazuje istotnych z klinicznego i z terapeutycznego punktu widzenia informacji.

Obecnie oceny cytologii szyjki macicy dokonuje się w systemie Bethesda, który został wprowadzony w 1988 r., a następnie zmodyfikowany w 1991 i 2001 r. W systemie Bethesda – 2001 najistotniejsze są: ocena jakości rozmazu (część B), jego ogólna charakterystyka (część C), opis zmian (część F) oraz dodatkowe wyjaśnienia (część G).

Ocena cytologiczna wg Systemu Bethesda – 2001

Część A: TYP PREPARATU CYTOLOGICZNEGO

– konwencjonalny rozmaz cytologiczny lub cytologia płynna

Część B: JAKOŚĆ ROZMAZU

BI – Rozmaz nadaje się do oceny cytologicznej

opisać obecność lub brak komórek kanałowych szyjki macicy/strefy transformacji i inne czynniki mające znaczenie w ocenie jakości rozmazu np. liczne komórki zapalne, erytrocytów, itp.

BII – Rozmaz nie nadaje się do oceny cytologicznej (wykazać powód):

· nie wykonano procedury technicznej (wskazać powód)

· preparat opracowany technicznie i oceniony, ale nie nadaje się do oceny ponieważ jest:

– zbyt ubogo komórkowy

– zbyt podsuszony

– źle utrwalony

– nieczytelny z powodu licznych komórek zapalnych

– nieczytelny z powodu licznych erytrocytów

– z innych powodów (np. złe oznaczenie materiału)

Część C: OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ROZMAZU

CI – Nie stwierdza się cech wewnątrznabłonkowej neoplazji ani raka

CII – Obraz cytologiczny nieprawidłowy (rozwinięcie tego punktu występuje w części F)

CIII – Inne cechy (np. komórki endometrialne u kobiet powyżej 40 r.ż.; rozwinięcie tego punktu występuje w części F)

Część D: OCENA ZA POMOCĄ URZĄDZEŃ AUTOMATYCZNYCH

– wskazać urządzenie i podać wynik

Część E: BADANIA DODATKOWE

– podać istotne wyniki badań

Część F: INTERPRETACJA/WYNIK

FI – Nie stwierdza się cech wewnątrznabłonkowej neoplazji ani raka

1. Czynniki infekcyjne

· Trichomonas vaginalis

· grzyby, które morfologicznie odpowiadają Candida

· zmiany flory bakteryjnej

· bakterie morfologicznie odpowiadające Actinomyces

· zmiany cytologiczne odpowiadające Chlamydia

· zmiany cytologiczne odpowiadające HSV¹

1. Inne zmiany nienowotworowe

· zmiany odczynowe związane z:

– zapaleniem (łącznie z typowymi zmianami reparacyjnymi)

– radioterapią

– IUD²

1. Komórki gruczołowe po histerektomii

1. Atrofia

FII – Inne zmiany

Obecność komórek endometrialnych w rozmazie u kobiet powyżej 40 r.ż.

FIII – Nieprawidłowe komórki nabłonkowe

1. Komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego

· Nieprawidłowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego

– o nieokreślonym znaczeniu (ASC-US³)

– nie można wykluczyć HSIL (ASC-H⁴)

· Zmiana wewnątrznabłonkowa małego stopnia (LSIL⁵)

– w tym koilocytoza (HPV⁶)/dysplazja małego stopnia (CIN I⁷)

· Zmiana wewnątrznabłonkowa dużego stopnia (HSIL⁸)

– w dysplazja średniego (CIN II⁹) i dużego stopnia (CIN III¹⁰)/rak in

situ (CIS¹¹)

· Rak płaskonabłonkowy

1. Komórki gruczołowe

· Nieprawidłowe (atypowe)

– komórki endocerwikalne

– komórki endometrialne

– gruczołowe

· Prawdopodobnie nowotworowe:

– komórki endocerwikalne prawdopodobnie nowotworowe

– komórki gruczołowe prawdopodobnie nowotworowe

· Gruczolakorak endocerwikalny in situ

· Gruczolakorak:

– endocerwikalny

– endometrialny

– pozamaciczny

– bliżej nieokreślony

FIV – Inne nowotwory złośliwe

Określić dokładniej

Część G: DODATKOWE WYJAŚNIENIA I SUGESTIE

1 HSV – Herpes Simple virus; wirus opryszczki zwykłej

2 IUD – Intrauterine contraceptive device; wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna

3 ASC-US – Atypical squamous cells of undetermined significance; atypowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego o nieokreślonym znaczeniu

4 ASC-H – Aypical squamous cells – cannot exclude HSIL; atypowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego – nie można wykluczyć HSIL

5 LSIL – Low grade squamous intraepithelial lesion; zmiana wewnątrznabłonkowa małego stopnia

6 HPV – Human papilloma virus; wirus brodawczaka ludzkiego

7 CIN I – Cervical intraepithelial neoplasia grade 1; wewnątrznabłonkowa neoplazja szyjki macicy małego stopnia

8 HSIL – High grade squamous intraepithelial lesion; zmiana wewnątrznabłonkowa dużego stopnia

9 CIN II – Cervical intraepithelial neoplasia grade 2; wewnątrznabłonkowa neoplazja szyjki macicy średniego stopnia

10 CIN III – Cervical intraepithelial neoplasia grade 3; wewnątrznabłonkowa neoplazja szyjki macicy dużego stopnia

11 CIS – Carcinoma in situ; rak in situ