Zebranie szkoleniowo-naukowe na temat: „Płyny z jam ciała”

W dniu 14.05.2021 r. w Zakładzie Patomorfologii w Krośnie – Centrum Zdrowia MedLifeCover odbyło się zebranie szkoleniowo-naukowe na temat: „Płyny z jam ciała”

Jamy ciała: dwie opłucne, osierdziowa i otrzewna wyścielone są błoną surowiczą, którą tworzą dwie blaszki: trzewna i ścienna. Między blaszkami jest wąska szczelina wypełniona niewielką ilością płynu surowiczego.

Błona surowicza składa się z cienkiej warstwy komórek międzybłonka (Fot. 1, 2, 3).

W stanach patologicznych między blaszkami gromadzi się większa ilość płynu, który może mieć charakter:

1. Przesięku: płyn niezapalny, barwy bursztynowej, o niskim ciężarze właściwym i małym stężeniu białka;
   • przyczyny przesięków: przewlekła niewydolność serca, marskość wątroby, niewydolność nerek (hipoproteinemia),
2. Wysięku: płyn zapalny (bakteryjny, wirusowy, gruźliczy lub pasożytniczy), barwy ciemnożółtej, krwistej, mlecznej lub brunatnej, o dużym ciężarze właściwym i wysokim stężeniu białka;
   • przyczyny wysięków: zapalenie płuc, wtórne zakażenie przesięku, choroby serca. Częstą przyczyną płynów wysiękowych są przerzuty nowotworów złośliwych do błon surowiczych.

Błony surowicze są też miejscem powstania pierwotnego nowotworu złośliwego zwanego międzybłoniakiem.

Celem badania cytodiagnostycznego płynów jest potwierdzenie lub wykluczenie tła nowotworowego.

.

Płyny nienowotworowe zawierają:

• komórki międzybłonka: okrągłe, zwykle rozproszone i pojedyncze (Fot. 1), niekiedy tworzące jednowymiarowe płaty lub małe grupy z widocznymi przestrzeniami międzykomórkowymi („okienka”) (Fot. 2); jądra okrągłe; pojedyncze jąderko; gęsta cytoplazma z rąbkiem przejaśnienia na obwodzie komórki,
• makrofagi (Fot. 3),
• limfocyty, neutrofile, eozynofile,
• komórki plazmatyczne.

.

Płyny nowotworowe zawierają dodatkową populację komórek różniących się od komórek międzybłonka; cechy komórek nowotworowych w płynach z jam ciała:

• tworzą liczne, trójwymiarowe gniazda komórek o zatartych granicach międzykomórkowych (Fot. 4),
• wysoki  N/C, pogrubiała i nieregularna błona jądrowa,
• atypowy układ chromatyny jądrowej (Fot. 5),
• duże, hiperchromatyczne, często liczne jąderka,
• figury podziałowe,
• wielojądrowość komórek,
• niejednorodna cytoplazma, widoczne wakuole,
• fagocytoza leukocytów lub innych komórek (Fot. 6).

.

Fot. 1. Komórki międzybłonka o zachowanej prawidłowej morfologii jądra i cytoplazmy

.

Fot. 2. Grupa komórek międzybłonka z widocznymi przestrzeniami międzykomórkowymi („okienka”)

.

Fot. 3. Makrofagi i komórka sygnetowata powstała w wyniku zlania się wodniczek w makrofagu

.

Fot. 4. Obok prawidłowych komórek międzybłonka, grupa komórek nowotworowych

.

Fot. 5. Płyn wysiękowy z komórkami nowotworowymi

.

Fot. 6. Grupa komórek nowotworowych, widoczna leukofagocytoza

.

Prelegent: Barbara Szafran-Kozik